عطار نیشابوری تحولی شگرف در عرفان اسلامی پدید آورد

عطار نیشابوری تحولی شگرف در عرفان اسلامی پدید آورد دستیار وزیر فرهنگ و دبیر شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی شیخ فریدالدین عطار نیشابوری را بزرگ­مرد شعر و ادب و عرفان ایرانی، با آثار گران­بها و مانا توصیف کرد و اظهار داشت: این شاعر گران­مایه نه­ تنها مقلّد دیگر عرفا و ادبا نیست که عبارتی مبتکر و نظریه پرداز عرفان اسلامی هم هست.



محمود شالویی دستیار وزیر فرهنگ و دبیر شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی در یادداشتی به مناسبت روز بزرگداشت عطار نیشابوری نوشت:

«عشق را گوهر زِ کانی دیگر است/ مرغ عشق از آشیانی دیگر است

هرکه با جان عشق بازد این خطاست/ عشق بازیدن ز جانی دیگر است

فرهنگ گرانسنگ ایرانی و زبان دلاویز پارسی و ادبیات شکوهمندش به سخنورانی نامبُردار است که آوازه سخنان دلنشین و کلام شیرین­ شان مرزهای زمان را در هم شکسته و از گستره ایران بزرگ فراتر رفته است.

شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، بزرگ­مرد شعر و ادب و عرفان ایرانی، با آثار گران­بها و مانای خود، از غزلیات پُرشور گرفته تا تذکره­ الاولیای منثور و از مختارنامه تا مثنوی­ های بدیع و پُرمایه­ اش منطق­ الطیر، الهی­ نامه، اسرارنامه و مصیبت نامه، نام خود را به نیکی و ستودگی بر جریده معنا و معرفت انسانی رقم زده و در این وادی عارف و عامی را وامدار و منت­ پذیر خود ساخته است.

شخصیتی که تحولی شگرف در عرفان اسلامی پدید آورده و بعد از سنایی زمینه­ ساز خلق آثار درخشان عرفانی در شعر مولانا شده است. ﺍﺯ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﻋﻄﺎﺭ ﺭﻭﺡ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺍﺳﺖ، ﺁﻧ­­­­­ﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺳﻨﺎﻳی ﺩﻭ ﭼﺸﻢ ﺁﻥ. همان گونه که استادانی همچون دکتر شفیعی کدکنی اشاره کرده اند، شعر عطار و مولانا، پالوده از هر شائبه ای در خدمت جهان بینی عرفانی- ایرانی است که اولین تجربه های آن با شطحیات و اشعار منثور بایزید بسطامی، حلاج، ابوالحسن خرقانی، ابوسعید ابوالخیر، احمد غزالی و عین­ القضات همدانی شروع می شود و رودخانه ای است که از کوهسارِ بلندِ وجودِ این عارفان سرچشمه می گیرد تا تشنگی روح آدمیان را در طول سالیان و اعصار فروبنشاند و از زمزم معرفت سیراب­ شان سازد.

این شاعر گران­مایه در وادی معرفت و سلوک، خود، صاحب­نظری تامّ و تمام است. او نه­ تنها مقلّد دیگر عرفا و ادبا نیست که به عبارتی مبتکر و نظریه پرداز عرفان هم هست. منطق الطیرش اولین منظومه رمزی عرفانی ایران و زبان فارسی است. عرفان وی پوینده و تپنده است و نسبتی با گوشه­ نشینی خانقاه و هوی حق کشیدن ندارد. شعر عطار و مولانا را تازیانه های سلوک خوانده اند، چونکه که بر گُردة رهروان می نشیند و این بیت دفتر سوم مثنوی معنوی را به یاد

می­آورد: «از تَبَتُّل تا مقاماتِ فنا / پله پله تا ملاقات خدا».

عطار نیشابوری افزون بر دارا بودن یک منظومه ذهنی خاص، از یک نظام زبانی ویژه هم بهره برده است که به لحاظ ساختار آواییِ کلمات بیش­ و کم از زبان معیار سبک خراسانی ـ که عیناً با تغییراتی اساس سبک سعدی و حافظ و دیگران را تشکیل می دهد ـ متمایز است. جایگاه وی در غزل به سعدی و حافظ پهلو می زند و بعضی از پژوهشگرانِ شعر و ادب فارسی اعتقاد دارند که اگر در ادبیات کلاسیک از دیوان شمس تبریزی چشم پوشی نماییم، غزلیات عطار مهم ترین نمونه غزل عرفانی فارسی به شمار می­ رود.

بر ماست که با بررسی همه­ جانبه احوال و آثار شیخ نیشابور و شناخت دقیق ابعاد متعدد شخصیت و ژرف­ اندیشی­ در رمز و راز منش چندگانه او و شرایط و زمینه های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی پرورش این سخنور نامدار در دامن فرهنگ پربار ایرانی ـ اسلامی، چگونگی بازآفرینی آنرا رهنمون شویم.

ضمن گرامی­داشت روز بزرگداشت عطار نیشابوری از همه کوشندگان راه شناخت این سخنور نامی و اصحاب علم و خرد و فرهنگ و ادب قدردانی می نماییم. امید است که از ژرفنای خاک تا سویدای افلاک با راهیان «هفت شهر عشق» همراه شویم و توفیق بیابیم تا در مسیری گام بگذاریم که او از بعد از سال­ ها تجربت معرفتی پیمود، یا چون پرندگان تمثیلی­ اش وادی کثرت را به مقصد وحدت پشت سر نهیم.»

1401/01/29
20:35:00
5.0 / 5
711
تگهای خبر: بازی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۶ بعلاوه ۳
جدیدترین ها