علم باز، برای همه،

تكنولوژی فرایند توزیع اطلاعات را تغییر می دهد

تكنولوژی فرایند توزیع اطلاعات را تغییر می دهد به گزارش لینك بخر دات كام عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به دسته بندی مختلف مخاطبان در حوزه ترویج علم، اظهار داشت: دسترسی آزاد به اطلاعات لزوم دنیای امروز است و اگر الان به سراغ آن نرویم، پنج سال دیگر خودش به سمت ما می آید و در آن غوطه ور می شویم. تكنولوژی در تمام حوزه ها فرایند توزیع اطلاعات را تغییر داده و تغییر پارادایم در حوزه دانش هم اتفاق می افتد.


دكتر زرین زردار در گفتگو با ایسنا، با اشاره به دسته بندی مختلف مخاطبان رسانه ها، توضیح داد: در برنامه سازی برای تلویزیون و رادیو، قلم زدن در نشریات و... دسته بندی مخاطب را داریم و ملاك های مختلفی وجود دارد كه ما بر مبنای آنها می توانیم مخاطبانمان را دسته بندی نماییم.

وی اظهار نمود: ساده ترین طبقه بندی مخاطبان بر مبنای متغیرهای زمینه ای است؛ مثلاً زمانی كه مخاطبان یك نشریه فقط كودكان هستند، آن نشریه باید با زبان خاصی برای كودكان بنویسد و در صورت نوشتن به زبان نامناسب آنها، كودكان متوجه چیزی نمی شوند یا اینكه از خواندن مطالب پیچیده آزار دیده و دیگر سمت آن نمی روند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان كرد: این در حالیست كه زبان نوشتن زمانی كه مخاطبتان زنان خانه دار یا بازنشستگان هستند، فرق می كند. همینطور اگر مخاطبان تحصیل كردگان دانشگاهی در حوزه علوم پایه یا فناوری های نوین باشند، لازم است زبان متفاوتی برای آنها انتخاب گردد.

زردار با اشاره به اینكه نوع دیگر دسته بندی مخاطبان، بر میزان علاقه مندی به یك حوزه علمی است، توضیح داد: این دسته بندی اول در حوزه سیاست به كار گرفته و بعداً پژوهشگری آنرا به حوزه ارتباطات علم و فناوری آورده و بر مبنای آن مخاطبان را دسته بندی كرده است.

وی تشریح كرد: آنچه در این دسته بندی وجود دارد، این است كه متغیرهای زمینه ای در آن نقشی ندارند و در آن از معیارهایی استفاده شده كه مربوط به میزان توجه به یك حوزه به خصوص است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار نمود: بعنوان مثال در سطح بالای این هرم مخاطبانی قرار می گیرند كه تحصیلات بالایی در موضوعی خارج از حوزه علمی دارند و با مفاهیم و اصطلاحات آن حوزه تخصصی علمی آشنایی دارند؛ مثلاً اگر كسی به ژنتیك علاقمند است، مفاهیمی همچون تحریف DNA و... را متوجه می شود. این افراد متخصص آن حوزه به خصوص نیستند، اما به سبب داشتن تحصیلات بالا، تا حدی با زبان تخصصی آشنا هستند.

زردار اضافه كرد: ملاك بعدی این است كه این افراد، تحولات آن حوزه علمی به خصوص را دنبال می كنند. مثلاً اگر در مجله Science مقاله ای راجع به ژنتیك نوشته شده باشد، آنرا می خوانند و صفحاتی را در رسانه های مختلف، در رابطه با مبحث مورد علاقه دنبال می كنند.

وی با اشاره به اینكه اصطلاحاً به این گروه از مخاطبان Attentive public یا "عموم مراقب" گفته می شود، افزود: این گروه كسانی هستند كه برایشان اهمیت دارد از یك مبحث علمی به خصوص سر دربیاورند و موضوعات مربوط به آنرا دنبال می كنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح كرد: گروه دیگری از مخاطبان ذیل "علاقمندان" به آن حوزه علمی به خصوص قرار می گیرند. این گروه به یك حوزه علمی علاقمند هستند، اما با زبان تخصصی آن آشنا نیستند. تعداد افراد این گروه از مخاطبان بیشتر است و این ها زمانی كه خبر خاصی راجع به حوزه مورد علاقه آنها در رسانه ها قرار می گیرد، اصطلاحاً گوش هایشان تیز می شود و به دنبال اطلاعات بیشتر هستند.

زردار خاطرنشان كرد: بخش اعظم جامعه، نه از عموم علاقمند (Interested public) و نه جزو عموم مراقب (Attentive public) هستند؛ بلكه در دسته عموم غیرمراقب یا غیرعلاقمند (Residual public) قرار می گیرند. این گروه نه زبان به خصوص آن حوزه علمی را می دانند و نه تمایلی به آن حوزه دارند.

وی افزود: این گروه فقط زمانی حواسشان جمع حوزه علم و فناوری می شود كه در آن اتفاقی بیفتد كه مستقیماً به زندگی شخصی آنها مربوط شود؛ مثل این خبر كه ذرت آلوده به كشور وارد شده یا زمانی كه موجی راه میفتد در خصوص آن كه محصولات تراریخت نباید مصرف شوند. در چنین شرایطی توجه عموم غیرمراقب به حوزه علم و فناوری جلب می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: زمانی كه در رسانه ها برنامه تولید می نماییم، لازم است دقت كنیم كه برای كدام یك از این گروه ها می خواهیم محتوا تولید نماییم. تعداد افراد گروه عموم علاقمند (گروه دوم) با آمدن شبكه های اجتماعی بیشتر شده است، چون كه فرصت و امكان بیشتری برای جست وجو درباره چیزی را دارند كه به گوش آنها خورده و آن قدر فعال می باشند كه مبحث مورد علاقه را در گوگل جست وجو كنند و راجع به آن اطلاعات به دست آورند.

زردار تصریح كرد: زمانی كه برای این گروه محتوا تولید می نماییم، جنس چیزی كه تولید می نماییم، فرق دارد. در محتوای تولید شده برای این گروه قدری از زبان علم هم هست، چون كه این گروه آن قدر انگیزه دارند كه برای فهمیدن آن بخش از محتوا تلاش كنند.

وی اظهار داشت: در این محتوا همینطور بخش جذاب روایت گونه هم هست. این در حالیست كه در محتوا برای مخاطب عام، معمولاً ازهیچ زبان علمی استفاده نشده و تلاش می شود موارد كاربری علم در زندگی روزمره را در اختیار آنها بگذارد یا قصه هایی بگوید كه به صورت ضمنی در آنها موضوعات علم و فناوری هم وجود داشته باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اضافه كرد: گروه آخر گروهی هستند كه به آنها می توانیم محتوایی در حد مجله نیچر یا ساینس عرضه دهیم و انتظار داشته باشیم كه آنرا بخوانند كه البته تعداد و اجتماع این افراد بسیار محدودتر از دو گروه دیگر است (عموم مراقب).

زردار در پاسخ به اینكه برنامه های ترویجی در كشور ما بیشتر برای چه نوع مخاطبی است و چطور می توان ترویج علم را با تحولات كنونی، همچون افزایش استفاده از شبكه های اجتماعی تطبیق داد، اظهار نمود: این مورد به این بستگی دارد كه راجع به كدام شبكه اجتماعی صحبت نماییم. در توییتر كسانی فعالیت دارند كه جملات كلیدی كوتاه و اطلاعات به نسبت دست اول در توییتر عرضه می كنند یا دیدگاه های جدیدی عرضه می دهند كه باید به یك موج تبدیل گردد و در رسانه های دیگر هم تكثیر می شود.

وی افزود: این در حالیست كه اینستاگرام، جنبه تصویری پیدا می كند و در ایونت ها می توانیم در این شبكه اثرگذار عمل نماییم. همینطور گزارش های كوچك و اثرگذار از رویدادهای علمی تهیه نماییم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به استفاده از شبكه اجتماعی تلگرام، اظهار داشت: این شبكه استفاده گسترده تری دارد و بخش هایی از علم كه جنبه كاربردی دارند، می توانند در بستر تلگرام گسترش پیدا كنند.

زردار خاطرنشان كرد: مخاطبانی كه زمان زیادی را در تلگرام صرف می كنند، می توانند خانم های خانه دار باشند و در آن فضا می توان مباحث گسترده همچون سلامت یا كاربرد فناوری های نوین را بیان كرد.

وی تصریح كرد: معمولاً در دنیا برنامه های ترویج علم كه با محوریت خانواده برگزار می شود، فضایی برای تسهیل كردن است و خانواده ها در معرض پدیده های علمی قرار گرفته و به كمك تسهیل گران، با فرآیندهای علمی آشنا می شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اضافه كرد: بر این اساس خانواده ها شگفت زده شده و یاد می گیرند كه چیزهایی را كشف یا تولید كنند كه این اتفاق اصلی در ترویج علم است و در رویدادهای ترویجی خانوادگی اتفاق می افتد.

زردار خاطرنشان كرد: زمانی كه نسل كم سن و سال ما از خلق كردن یا كشف كردن لذت می برد، احتمال اینكه در آینده مخاطب حوزه علم و فناوری باشد، بیشتر است؛ چون كه نیروی محركه تولید دانش بنیان خواهد بود.

وی در پاسخ به اینكه چه ابزاری "علوم باز برای همه" را در كشورمان محقق خواهد كرد، اظهار داشت: ملحق نشدن به كنوانسیون كپی رایت از طرفی به نفع ما بوده؛ چون كه تولیدات علمی ما در مقایسه با چیزی كه می توانیم از كشورهای توسعه یافته دریافت نماییم، محدودتر است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: دسترسی آزاد به اطلاعات لزوم دنیای امروز است و اگر الان به سراغ آن نرویم، پنج سال دیگر خودش به سمت ما می آید و در آن غوطه ور می شویم. تكنولوژی بلاك چین در آینده خیلی از معادلات را بر هم می زند كه این تنها به حوزه مالی مربوط نمی گردد.

زردار اظهار داشت: تكنولوژی در تمام حوزه ها فرایند توزیع اطلاعات را تغییر داده و در حال تجربه تغییر پارادایم در حوزه های حكمرانی، اقتصاد، صنعت و فرهنگی هستیم؛ این تغییر پارادایم در حوزه دانش هم اتفاق می افتد.

وی با اشاره به اینكه محدودیت های بین المللی برای دسترسی به اطلاعات و محدودیت های داخلی برای دسترسی به داده ها داریم كه می تواند در تولید دانش به كار گرفته شود؛ اظهار داشت: نمونه این داده ها می توان به آرشیوهایی اشاره نمود كه در اختیار دولت ها قرار دارد و آنها با استفاده از این داده ها می توانند كشور را اداره كنند و در عین حال این آرشیوها در مواقع ضرورت در اختیار محققان قرار می گیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: عنوان "علوم باز" از لزوم توجه كردن به چیزی كه در حال اتفاق افتادن است، آمده است. چیزی كه چاره ای جز پذیرش و همگام شدن با آن نداریم. در بقیه دنیا مسائل جدی تری مطرح شده بخصوص در زمینه تولید محتوا كه با آزاد شدن دسترسی چطور می توان هزینه تولید و انتشار را تأمین كرد.

وی اضافه كرد: از طرفی همیشه به سود ناشرانی كه دانش را در انحصار خودشان قرار داده و جوامع در حال توسعه یا گروه هایی از جوامع كه خودشان را از دانش محروم كردند، انتقاد وارد بوده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در انتها خاطرنشان كرد: در واقع می توان گفت عنوان علوم باز تاكید بر مساله ای است كه چند سال است با آن مواجهیم و باید ببینیم كه چطور می توانیم از پس حل آن برآییم.




1398/08/25
13:52:13
5.0 / 5
2116
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۹ بعلاوه ۳